AJANS ÜNİVERSİTE – Server DENİZ, Berfu GÜRLE
İÜ Edebiyat Fakültesi Kurul Odası’nda 24 Mart’ta gerçekleşen etkinlikte Sosyoloji hakkında bilgi veren Prof. Dr. Nilüfer Narlı konuşmasına konferansı düzenleyen Prof. Dr. İsmail Coşkun ile beraber etkinliğe başladı.
Prof. Dr. Nilüfer Narlı açılış konuşmasında TÜBİTAK ile yaptığı “Sosyal Hafıza” hakkındaki anket araştırmasının Türkiye çapında bu konu ile ilgili yapılan ilk anket niteliğini taşıdığını aynı zamanda anket üzerinde çalışmalarını sürdürdüğünü söyledi.
Geçmişle hesaplaşmanın yolları ve araçları neler olabilir sorusuna Prof. Dr. Narlı, “Hakikat”leri kamu önünde açık biçimde tartışma, yargılama, ceza, özür dileme, tazminat ve anma konularına odaklanan bu çalışmaların etik ve adalet boyutu sosyolojik boyut kadar önemli olduğunu belirtti.
Geçmişin Hatırlanmasını Tetikleyen Motivasyonlar Çeşitli
Geçmişin yeniden hatırlanmasını tetikleyen motivasyonlar arasında çatışmacı olduğu kadar barışçı niyetler de olduğuna işaret eden Narlı, bu amaçlar; geçmişle yüzleşme, geçmişle hesaplaşma, geçmişle barışma ve geçmişle yapılan haksızlıkları giderme olduğu kadar geçmişi kötüleme amacı ile de teşvik edilebildiğini sözlerine ekledi.
Tarih, unutma ve hangi motivasyonlar ile tarihi hatırlayacağız sorunsalı konusunu ele alan Prof. Dr. Narlı, aşırı tarihin insanı nasıl tüketebileceğinin altını çizen Nietzsche’den yola çıkarak, aşırı siyasal “hafızalaştırma”nın, geçmiş olaylara fazlasıyla hacim kazandırmanın, toplumunu nasıl tüketebileceği sorusunu sormanın meşru olduğunu iddia etti.
“Türkler Geçmişte Yaşananı Unutma Tercihini Yaparlar”
Prof. Dr. Nilüfer Narlı, “Cumhuriyet, ulus devlet kurma aşamasında, yeni ve homojen bir ulus kimliği oluşturma sürecinde Osmanlı’nın çok etnik yapılı kimlik ve hafızasını sistematik bir biçimde unutturdu” ifadesini kullandı. Türklerin siyasi hafızasının kuvvetli olmaması, geçmişte yaşananları unutmaları, yas tutmama eğilimleri ve alışkanlıklarıyla ilgili olduğunu söyleyen Prof. Dr. Narlı, Volkan Vamık’ın “Türkler geçmişte yaşananı unutma tercihini yaparlar” sözünü hatırlattı.
TÜBİTAK ile beraber gerçekleştirmiş oldukları anketi hatırlatan Prof. Dr. Narlı geçmiş yüzyıla gittiğimizde katılımcılara hatırladıkları üç olayı söylemelerini ve bu olayların onları nasıl etkilediğini sorduklarını söyledi. Prof. Dr. Narlı, katılımcıların son yüzyılda hangi suikastları hatırlıyorsunuz sorusuna birinci sırada Uğur Mumcu ikinci sırada Hrant Dink cevaplarını verdiklerini söyledi. Sözlerine devam eden Prof. Dr. Narlı, “Deniz Gezmiş ve Adnan Menderes’in idamının da halk hafızasında suikast olarak yer almış olması aynı zamanda Muhsin Yazıcıoğlu’nun kaza sonucu vefat ettiği olay ise halk arasında suikast olarak kaldığı anket sonucunda görülmektedir” yorumunu yaptı.
Prof. Dr. Nilüfer elinde 500 sayfalık bir tez olduğunu, şuan da hatırlanan son olayları vurgulamak ve kavramlar hakkında dikkat çekmek amacıyla bir kısmını anlatabildiğini yeni anketlerinde bir olayı tetikleyen nedenleri araştırmaya başladığını belirtti. Yaptığı çalışmayı bir kitap haline getireceğini ifade eden Prof. Dr. Narlı konuşmasını sonlandırdı.
