AJANS ÜNİVERSİTE – Merve REİSOĞLU
İngiliz edebiyatı ve dünya edebiyatı için büyük önem taşıyan evrensel yazar Shakespeare, 400’üncü ölüm yıldönümünde tüm dünyada “Shakespeare Lives” (Shakespeare Yaşıyor) başlığıyla ve Türkiye’de çeşitli etkinliklerle anılıyor. William Shakespeare 1564 senesinde Stratford-upon-Avon İngiltere de doğar ve 1616 senesinde yine aynı yerde ölür. Kraliçe I. Elizabeth döneminde yediden yetmişe toplumun tüm kesimlerini yazdığı oyunlarla etkiler ve dönemin İngiltere’sindeki çeşitli sınıflardan birçok kişinin ilgisini tiyatroya çekmeyi başarır. Oyunlarını, Londra’da Thames Nehri kıyısında yer alan Globe Tiyatrosunda Lord Chamberlain’s Men tiyatro grubuyla sergiler. Shakespeare yaşamı boyunca dünya tarihine 38 oyun, 154 sone kazandırır. Hamlet, Macbeth, King Lear, Othello ve Romeo ve Juliet en iyi trajedileri arasındadır ve tüm dünyada yüzyıllar geçmesine karşın hala orijinal metinleriyle ve çeşitli adaptasyonlarıyla geniş yankı uyandırıyor. Oyunları ile ilgili çok çeşitli adaptasyon oyun, film ve müzikaller bulunuyor. Bunların en çarpıcılarından biri Cnbc-e’nin fantastik dizisi “Doctor Who” da doktor karakterini hayat veren David Tennant’ın canlandırdığı Hamlet karakteri. Bu şekilde yapılan çeşitli Shakespeare adaptasyonları modern çağda da Shakespeare’in zihinlerde diri kalmasına ciddi bir katkıda bulunuyor. Bu konuyla ilgili İstanbul Üniversitesi (İÜ) İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Yıldız Kılıç ile yaptığımız söyleşide “Modern Dünyadaki Shakespeare Algısı” konusunu konuştuk.
“Shakespeare’i Günümüze Yaklaştırmanın Bir Zararı Yok”
Yrd. Doç. Dr. Kılıç, modern uyarlamalar konusunda çok olumlu düşündüğünü ve bu uyarlamalar sayesinde Shakespeare’in algılanması gerektiği şekilde günümüzün bir parçası olarak algılandığını ifade etti. “Shakespeare oyunları 19’uncu yüzyıl boyunca o eski Rönesans Dönemi kostümleriyle oynanıyordu. Dolayısıyla, bu durum görsel olarak çok uzak bulunuyordu. 20’inci yüzyıla gelindiğinde özellikle Royal Shakespeare Company ile oyunlar gündemi ve gündem bakış açılarını yakalıyor. Örneğin; Royal Shakespeare Company’nin Richard II’ı bir mafya ailesi olarak değerlendirmesi çok ünlüdür. Aynı zamanda David Tennant’ın Hamlet uyarlaması da. Bir de ‘Hamlet 2000’ adında başrolünü Ethan Hawk’un oynadığı bir versiyon var. Orada ise Hamlet ve Danimarka’daki ortamı ve aileyi New York’a taşıyorlar. Bu gibi uyarlamalar uçuk kaçık değil ve orijinal esere bağlı kalıyor. Bu yüzden Shakespeare’i günümüze yaklaştırmanın bir zararı yok”
Her İmkanı Değerlendiren Bir Yazar
Shakespeare, Rönesans Dönemi’nde yaşayan çok keskin bir zekaya sahip olan bir yazar olmakla birlikte hayatını sürdürebilmek için bütün imkanlarını kullanan ve kullanmak zorunda olan bir yazardır. Bazı kesimlerin Shakespeare’in oyunlarında kostümlerden ziyade sözlerine odaklanmak istediklerini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Yıldız Kılıç, bu tarzdaki oyunların akademik seyirci olmayanlarda ortada kalabileceğine bu yüzden modern seyircilere kostüm ve ortamla bir takım ipucu vermenin çok daha iyi bir baz oluşturacağına dikkat çekti. “Bu şekilde, oyunlar gündemde tutuluyor. Genç oyuncuların oyunları oynaması o jenerasyonun Shakespeare’in farkına varmasına ve bilincin oluşmasına sebep oluyor. Bunun yanında metinle çok fazla oynanmazsa ve çok önemli yerleri söküp alınmazsa ve anlam kaybına uğramazsa yeni jenerasyonu kazanmış oluyorsunuz. Bu açıdan iyi bir şey” diyen Yrd. Doç. Dr. Kılıç metnin başarılı adaptasyonlar sayesinde gündemde tutulduğunu vurguladı.
Shakespeare’i Sıfırdan Okumak ve Anlamak İçin…
Hiç Shakespeare eseri okumamış ama okumak isteyen bir kişi için çizilen yol önce Shakespeare’in ilk oyunlarını okuyarak başlamak. Yrd. Doç. Dr. Kılıç, Shakespeare’ in daha sonraki oyunları ve özellikle tarih oyunlarının daha komplike olduğuna ve bir artalan bilgisine sahip olunmadığı için sıkıntılı olabileceğine dikkat çekti. “Romeo ve Juliet’, ‘Bir Yaz Gecesi Rüyası’ gibi oyunlar Shakespeare’in ilk dönemlerine denk geliyor ve bu dönemde çok komplike olan fikirleri ortada değil. Bu oyunlarda bir takım klişeler var ve henüz daha kendi nosyonları tam olarak yok. Ondan dolayı bu gibi oyunlar okuyucuyu yormuyor” diyen Yrd. Doç. Dr. Yıldız Kılıç ilk oyunlarının çok daha ilginç ve edebiyat tecrübesi olmayanlar için güzel bir başlangıç olacağını vurguladı.