AJANS ÜNİVERSİTE – Nuran ATIŞ
Türkiye’de fizik çalışmaları ve kendi konusu olan Kaos ve Karmaşık sistemlerin fiziğinden bahseden Yard. Doç. Dr. G. Çiğdem Yalçın, “Türkiye’de genellikle yüksek maliyetli deneyler ve CERN gibi uluslararası araştırma merkezlerine katılarak yapılmaya çalışılan fizik araştırmaları öne çıkarılırken, güncel teorik çalışmalar maalesef geri plana atılıyor” dedi ve bu destek dengesizliklerinin de disiplinler arası teorik çalışmaların zenginliğini ve gelişmesini sınırladığını belirtti. “Çok güncel ve disiplinler arası olan kaos ve karmaşık sistemlerin fiziği konusunda çalışmak ise üniversitelerimizin alışa gelmiş araştırmalarının sınırlarının dışında olduğu için bu konuları Türkiye’de çalışmak ve yaymak da ayrı bir zorluk taşıyor” şeklinde konuşarak işin zorluklarından bahsetti.
Fakat, Üniversitemiz Fen Fakültesi, Fizik Bölümü’ne bu yıl teklif ettiği “Kaotik Sistemlere Giriş” dersinin kabul edilmesiyle, öğrencilerimiz bu ders ile doğada var olan, doğrusal olmayan, öngörülemeyen kaotik sistemlerin de davranışlarını anlamak üzerine yapılabilecek analiz ve teknikleri öğrenebilecek ve bunları uygulayarak sadece bilim dünyasına değil, isterlerse bir fizikçi olarak sinema ve edebiyat dünyasına da özgün katkılar da bulunabilecekler” diyerek sözlerine “Biliyorsunuz son yıllarda çevirilen filmlerin ve yazılan romanların kurgularında kaos ve karmaşıklık metaforları kulanılmaktadır” şeklinde devam etti.
Prof.Dr.K.Gediz Akdeniz ve Prof.Dr.Yani Skarlatos ile İstanbul Üniversitesi’nde
Kaos ve karmaşık sistemler konularına nasıl çalışmaya başladığını aktaran Yard. Doç. Dr. Yalçın, yüksek lisansta İstanbul Üniversitesi’nden Prof.Dr. K.Gediz Akdeniz ile kaos konusunda çalışmaya başladığını ve doktora çalışmalarına ise kaotik sistemler için önerilmiş genelleştirilmiş istatistik mekanik konularında yine danışmanı Prof. Dr. K. Gediz Akdeniz ve diğer bir danışmanı olan Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yani Skarlatos ile devam etti. Prof. Dr. K. Gediz Akdeniz’in 2000 yılında kurduğu ve her yıl kaotik sistemler konusunda sempozyum gerçekleştiren Nonlinear Science Working Group (www.nonlinearscience.org) çalışması, bu konuları öğrenebilmesini sağlayan onun için çok önemli bir okul oldu. Son yıllarda sempozyum koordinatörlüğünü yaptığı bu çalışma grubunun bu yıl 17. uluslararası sempozyumunu gerçekleştirecekler.
“Kaos ve Karmaşık Sistemler’in Fiziği Üzerine Yaptığı Çalışmalar Uluslararası Boyutta Çok Ses Getirdi”
Bu konuda gurur duyduğunu belirten Yard. Doç. Dr. Yalçın, Nobel Ödüllü Fizikçi, “Quarkların Babası” olarak da bilinen Prof. Dr. Murray Gell-Mann ve istatistik fizikte çok önemli çalışmalara imza atmış Prof. Dr. Alberto Robledo ile bilim dünyasında çok prestijli PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America) dergisi‘nde “Incidence of q statistics in rank distributions”(http://www.pnas.org/content/111/39/14082.full.pdf) başlıklı çalışmalarının sonuçlarını yayınladıklarını belirtti.
Ayrıca Avrupa Fizik Derneği (EPS) Nonlineer Fizik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Christian Beck (Queen Mary University of London) ile ortak bilimsel çalışmalar yapan Yalçın, Prof. Dr. Christian Beck ile son zamanlarda yaptığı bir çalışmada, karmaşık sistemler için geliştirilmiş olan genelleştirilmiş istatistik mekaniği, kozmik ışın akısındaki parçacık-anti parçacıkların enerji spektrumlarını teorik olarak öngörmek için uyguladığını ve çok başarılı bir çalışma olduğunu dile getirdi.
Çok önemli bilim insanları ile ortak bilimsel çalışmalar yapan Yard. Doç. Dr. Yalçın, “Yeni şeyler öğrenmek ve eksiklerini tamamlamak için sürekli çalışmak bitmeyen bir yolculuk gibi ve bu benim de yaşam tarzım. Bu sorunun cevabını buna bağlayabilirim ancak” dedi.
Kaos ve karmaşıklık konusunda en prestijli araştırma merkezleri’nin başında gelen Santa Fe Enstitüsü’nün düzenlediği Complex System Summer School’a konuşmacı olarak davet aldı. Santa Fe Enstitüsü‘ne davet edilmesini mükemmel bir duygu olarak tanımlayan Yard. Doç. Dr. Yalçın, “Aslında karmaşık bir duygu da diyebilirim. Kaos ve karmaşıklık konusunda en prestijli araştırma merkezlerinin başında geldiği bilinen çok özel bir yer Santa Fe Enstitüsü. Zaten bölge olarak Enstitünün bulunduğu Santa Fe şehri de araştırılınca görülüyor ki tesadüfen seçilmiş bir yer değil. Disiplinler arası tüm branşlarda öncü olan, açık bulunan karmaşık sistem problemleri ve çözüm prespektifleri Santa Fe Enstitüsü’nden bilim dünyasına yayılıyor diyebiliriz” şeklinde konuştu.
(https://www.santafe.edu/news-center/news/apply-now-for-sfis-2017-complex-systems-summer-school).
Complexity Explorer Projesi’nde gönüllü çalılşmalar yapan Yard. Doç. Dr. Yalçın, “Complexity Explorer projesi, Santa Fe Enstitüsü’nün bir eğitim projesi. Çeşitli konuları kapsayan MOOC denilen kitlesel açık çevrim içi eğitimler, dünyadaki öncü üniversiteler tarafından her geçen gün yaygınlaşıyor. Complexity Explorer projesinde ise adından da anlaşıldığı gibi karmaşık sistemler konusunda temel bilgiler, analiz teknikleri gibi konular yer alıyor. Amaç da bu eğitimleri dünyanın neresinde olursa olsun bu konulara ilgi duyan araştırmacılara ulaştırmak. Ben de bu amaç için projenin alt yazı çalışmalarına destek vererek katkıda bulundum.” Ayrıca Yard. Doç. Dr. Yalçın ile Complexity Explorer-Santa Fe Institute web sayfası için röportaj gerçekleştirildi. Bu roportaja vesile olan uluslar arası Complexity Explorer projesinin parçası olmanın, bu proje kapsamında dünyanın neresinde olursa olsun hiç tanımadığı ve bu eğitime ulaşmaya çalışan insanlara katkıda bulunduğunu bilmenin onun için müthiş bir duygu olduğunu belirtti.
Gelecekte, kaos ve karmaşık sistemler için geliştirilen genelleştirilmiş istatistik mekaniği teori ve uygulama açısından zenginleştirecek çalışmalara devam edeceğini belirten Yard. Doç. Dr. Yalçın, bu konulara ilgi duyan öğrencilerine tavsiyede bulundu ve “Biliyorsunuz son yıllarda fizik bölümlerine ilgi azaldı ve bu yüzden Türkiye’de bazı üniversitelerimizde malesef fizik bölümleri öğrencisizlikten kapatıldı. Fizik bölümlerinin eğitim programlarına kaos ve karmaşıklık bilimi çalışmaları ve uygulamaları katılırsa, fizik mezunları yoğun madde fiziğinden lazerlere kadar, kozmik ışınlardan yüksek enerji fiziğine kadar geniş bir alanda mevcut olan kaotik fiziksel sistemlerin davranışlarının anlaşılması yanı sıra, ayrıca disiplinler arası araştırmalarda da yer alabileceklerdir. İsterlerse son yıllarda Batı’da olduğu gibi kaos ve karmaşıklık metaforlarının kullanıldığı sinema ve edebiyat dünyamızda da yönetmen veya yazar olarak da yer bulabileceklerdir” dedi ve sözlerini noktaladı.