AJANSÜNİVERSİTE- Emre ESER
Türkiye‘de kişi başına düşen süt tüketimi 25 litre. Dünyada ise bu rakam 80 ile 150 litre arasında değişiyor. Ülkemizde hayvan başına üretilen süt miktarı günlük 0,8 ile 1 litre civarında. Bu rakamlar, nüfus artışımız karşısında süt üretimimizin düşük kaldığını gösteriyor. Saanen keçilerinin günlük süt verimi ise ortalama 7 litre
Anne sütüne en yakın süt olarak bilinen ve önemli hastalıkların tedavisinde yararlanılan keçi sütü, ülkemizde bilhassa dondurma ve peynir yapımında kullanılıyor. Anne sütüyle inek sütüne alerjisi olan kişiler, özellikle de çocuklar için alternatif ürün olan keçi sütü, son yapılan araştırmalara göre, sindirimi kolay olması nedeniyle kanser hastalarının beslenmesinde ve MS hastalarının tedavisinde tercih ediliyor. Ne var ki besleyici ve zengin içerikli keçi sütüne ulaşabilmek hiç de kolay değil. Zira hem fiyatı yüksek hem de üretim miktarı düşük.
İÜ Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özen Banu Özdaş, bu sorunun çözümü için bir proje hazırladı. “Yüksek Süt Verimli Saanen Irkı Keçi Embriyolarının Dondurulup Saklanması” başlıklı proje, biyoteknolojik yöntemler kullanılarak yüksek verimli hayvanlardan elde edilen embriyoların düşük verimli hayvanlara nakledilmesiyle doğacak yavruların, genetik olarak yüksek verim özelliklerine sahip olmalarını sağladı. Halk dilinde tüp bebek olarak bilinen bu yöntem ile kaliteli süt verimi ve yüksek doğurganlık oranına sahip İsviçre ırkı Saanen keçilerinden kısa sürede yüksek verim alındı.
Ülkemizin kaliteli süt ihtiyacını karşılamaya yönelik proje sayesinde hastalıklara dirençli, sağlıklı keçilerin üretimi de gerçekleştirilecek. Küçükbaş et ihtiyacının karşılanmasına da büyük katkı sağlayacak olan proje, hayvancılıkla birlikte tarımı da teşvik edici yapısı nedeniyle ülkemiz ekonomisi için büyük önem taşıyor.
Keçilerin Sayısı Yakın Zamanda 500 Olacak
Embriyo transferi ile keçilerin ülke içinde istenilen bölgeye taşınmalarını mümkün kılan ve canlı hayvanların nakillerinde yaşanan sorunlara çözüm getiren projenin öncelikli amacı, embriyoları çoğaltarak ya da spermayı dondurarak, sahadaki hayvanların tohumlamasını sağlayıp verimi arttırmak. Sonraki aşamalarda ise sağlıklı ve daha ucuz süt üretimi yapmak amaçlanıyor.
TC Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından desteklenen proje için İstanbul Teknopark bünyesinde bir şirket kuruldu. Alınan 100 bin liralık hibe ile üç doktora öğrencisi istihdam edildi ve proje için gerekli cihazlar alındı. Yoğun bir çalışma temposu içinde başarılı bir şekilde hayata geçirilen projede 15 keçiden 70 keçiye ulaşıldı. İÜ Veteriner Fakültesi Dölerme ve Suni Tohumlama Ana Bilim Dalı’nda çok sayıda ikiz ve üçüz doğum gerçekleştirildi. Doğan ilk yavrulara Umut, Şans, Ayaz, Nur, Bulut, Kıvırcık, Toprak ve Dolunay isimleri verildi. Yıl sonuna kadar keçi sayısının 100’ü geçmesini planlayan proje ekibi, yakın zamanda bu sayının 500’ü bulacağının müjdesini verdi.
“Yüksek Süt Verimli Saanen Irkı Keçi Embriyolarının Dondurulup Saklanması” projesi, 2011 yılında TC Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından desteklenen 800 proje arasında yüzde beşlik dilime, İstanbul Teknopark’taki projeler arasında ise ilk 3’e girdi. Proje hakkında yapılan üç bilimsel araştırma da uluslararası dergilerde makale olarak yayımlandı.
“Daha Kaliteli Süt Daha Ucuz Olabilecek”
Genetik ıslahı sağlamakta ve yüksek verimli süt üreten hayvanların sayısını artırmakta geç kalındığını ifade eden Prof. Dr. Özdaş, piyasada litresi 7 ile 10 TL arasında satılan keçi sütünün üniversite tarafından üretildiğinde halka daha uygun fiyatla arz edilebileceğini belirtti.
Tarım ülkesi olarak çok emek verip çok enerji harcadığımız hâlde hayvanlardan yeterli verim alamadığımızın altını çizen Prof. Dr. Özdaş, İstanbul Üniversitesi olarak, özellikle Trakya ve Marmara’nın diğer kesimlerinde sahaya inip tohumlama ve embriyo transferlerini pilot çiftliklerde denemek istediklerini belirterek şunları söyledi:
“Tarım ve hayvancılıkla uğraşanları bilgilendirerek üretimi güçlendirmeliyiz. Projede kullandığımız yüksek verimli hayvanları saflaştırmak, üretimlerini artırmak ve halka arz etmek istiyoruz.
Gerekli destekleri alabilirsek, hedefimiz üç yıl içinde keçi sayısını mümkün olduğunca artırmak ve üniversitemizi embriyo ve sperma üretim merkezi hâline getirmek. Zira ülkemizde, üniversitelerde ve enstitülerde gerçekleştirilen bilimsel araştırma düzeyindeki üretimler haricinde, gerek koyun ve keçi gerekse büyükbaş hayvanlara ait embriyo üretim merkezi yok. Maalesef embriyo ve sperma ithal ediyoruz. Gelişmiş ülkeler 40-50 yıl önce embriyo ve sperma üretimine başladılar ve bundan büyük para kazanıyorlar. Projemizin ileriki dönemlerinde amacımız bu paraların yurt dışına çıkmasının önüne geçmek.”