AJANS ÜNİVERSİTE
İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı bu sene 50. yılında restore edildi. Daha önce bu şekilde kapsamlı bir restorasyona uğramayan heykel 32 bin TL’ye mal oldu. Restorasyon ve konservasyon çalışmalarında İstanbul Üniversitesi mezunu ve öğrencileri görev aldı. Anka İstanbul Restorasyon tarafından yürütülen İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı restore çalışmalarına mekanik temizliğinden itibaren İÜ Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı’ndan teknik destek verilerek tüm işlemler takip edildi. Parçalı bronzdan üretilmiş olan Atatürk ve Gençlik Anıtı taş bloklardan oluşturulan üç basamaklı kaide üzerinde yer alıyor.
Hasarlı Kısımlar Orjinal Haline Getirilmeye Çalışıldı
Kültür Bakanlığı İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkez ve Bölge Laboratuvar Müdürlüğü’nden uzmanı restoratör, konservatör Fırat Buzlu kontrolüde yapılacak olan tüm adımlarla ilgili detaylı bilgi aldıklarını belirten İÜ Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı kontrolü Yüksek İç Mimarı Can Bayrak, yapılan çalışmalara ilişkin şu bilgileri verdi: “Eserin etrafında bir platform hazırlığı yapıldı. Bu platformun etrafına tekrardan branda çekildi ve fotoğraflarla birlikte tanıtım yapıldı. Sonrasında ise el aletleri ile hareketli bir şekilde mekanik yöntemle temizliğine başlandı. Yıpranmış, korozyona uğramış kısımlar mekanik yöntemlerle ve elle temizlendi. Eksik ve hasarlı kısımlar orijinaline uygun olarak toparlandı. Günümüz sistemleri temel alınarak kozmetik onarım çalışmaları yapıldı.” Meşalelerin doğru hale getirilmesine dikkati çeken Bayrak, “Çanak kısımlarını, kırıklarını, yamuklarını ya da bozukluklarını toparlayıp meşaleleri de tek yüzey sat haline getirdik. Meşaleler de aslına uygun orijinal haline getirildi” dedi.
İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı’nın iki tarafına bilgilendirme amaçlı bir tarihçe yazılacağından söz eden İÜ Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı kontrolü Yüksek İç Mimarı Gülsemin Kılıçaslan ise şunlardan bahsetti: “Zamanla her malzeme yoruluyor. Doğa şartları, araba egzozları hatta bizim nefes almamız bile onları etkiliyor. Bu nedenle esrin bronz kısımlarının korozyonun geciktirilmesi amacıyla eser yüzeyinde film tabakası oluşturularak lak ile koruma altına alınmıştır. İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı’nın 50. yılında İÜ Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı tarafından restore edilmesi çok önemli. İstanbul Üniversitesi mezunu öğrenciler ile bunu gerçekleştirmiş olmamız ise ayrıca bir değer taşıyor.”
Ekip Şefi İÜ Mezunu
İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı restorasyon ve konservasyon çalışmaları hakkında İÜ Edebiyat Fakültesi Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü Mezunu Şef Uluç Erten şu açıklamalarda bulundu: “İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı restorasyon çalışmalarımız 1 ay boyunca devam etti. Heykelin kimyasal ve mekanik temizlikleri tamamlandı. Fırçalarla, bisturilerle ve mekanik aletlerle çıkarılamayan korozyon tabakaları alındı. Heykel üzerinde atmosferik bozulmalardan kaynaklı oluşan yeşil ve mavi renkteki oksit tabaka temizlendi, heykelin sağlıklı patina yüzeyinin alttaki bronz yüzeyi çıkarıldı. Ekibimiz dört tane restoratör mezunundan ve öğrencisinden oluşuyor. Ekip şefi olarak ise işin başında ben bulundum.”
İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı Orjinaline Uygun Olarak Restore Edildi
İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı restorasyon ve konservasyon çalışmaları kapsamında birçok işlem gerçekleştirildi. İlk olarak anıt heykelin çevresi demir iskele ile kapatıldı. Bronz yüzeylerde yapılan temizlik esnasında oksidasyonun su ile taş yüzeyine akıp leke bırakmasını önlemek amacıyla heykelin bronz kaidesinin taş yüzeyle birleştiği kısım silikon ve naylonla birbirinden izole edildi. Daha önceki onarımlarda kullanılmış siyah boyamsı tabaka bütün anıt yüzeyinde yer yer görüldüğü için yüzey toluen ile kağıt havlu ile kompres şeklinde uygulanılarak siyah tabakanın anıt yüzeyinden temizlenmesi işlemi başlanıldı. Siyah boya tabakası yüzeyden temizlendikten sonra mikro motor uçlarına pirinç kıllı fırçalar takılarak korozyon tabakası olan yerler temizlendi.
Anıt yüzeyinde tekrar korozyon tabakası oluşumunu engellemek için bütün metal yüzeyler etil alkol içerisinde %3 oranında çözündürülmüş benzotriazol (BTA) kâğıt havlu ile kompres şeklinde uygulanılarak sarıldı. Kâğıt havlu ile kaplanan yüzeyin üstü streç film ile sarılarak yüzeyin hava alması engellendi. 1 gün beklendikten sonra yüzeyden kâğıt havlular alındı. Anıtın yanlarında bulunan iki adet meşalenin metal yüzeyleri önce mekanik yöntem ile daha sonrasında temizlenemeyen kısımlar amonyum bi karbonatlı su çözeltisi ile temizlendi. Heykeller tek parça halinde olmayıp parçalı olarak üretilerek, yerinde monte edilmiş olduğundan zamanla kaynak yerlerinde oluşan delik ve boşluklara yapılan eski dolgular bisturi ile temizlendikten sonra hamur epoksi ile dolduruldu.
Bütün temizlik işlemleri bittikten sonra metal yüzeylerin üzerine incral 44 adı verilen dış mekân bronz metal koruyucusu bir gün arayla iki kat olacak şekilde uygulandı. Yapılan kimyasal temizlikler sonucunda temizlenemeyen yeşil korozyon lekeli taş yüzeyler KEIM silikat esaslı özel taş boyaları ile lokal olarak 1/20, 1/30 oranlarında seyreltilip anıtın taş kısımlarında renk bütünlüğünün sağlanması için belli bölgelere sürüldü.
İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı
İstanbul Üniversitesi’nin simgelerinden biri olan Atatürk ve Gençlik Anıtı’nın yapılma kararı, 3 Mart 1951 yılında Milli Türk Talebe Birliği (MTTB) Yöne¬tim Kurulu’nda alındı. MTTB tarafından Mustafa Kemal Atatürk’ün 13. ölüm yıldönümünden bir gün önce İstanbul Üniversitesi’nin bahçesine Atatürk Heykeli’nin dikilmesi için teşebbüse geçildiğine ilişkin bir açıklama yapıldı. Heykelle ilgili çalışmaların duyulmasının ardından, yurdun dört bir yanından gelen yardımlar, heykelin o dönemde ortaya çıkardığı dayanışma ru¬hunu da en iyi şekilde gösterdi.
1952 Şubat’ında MTTB’nin, Atatürk Heykeli için proje yarışması açıldığını ve yarışma¬nın 3 ay içinde tamamlanacağını duyurmasının ardından yarışmaya yapılan başvurular arasından 28 proje kabul edildi. Jüri müsabakaya iştirak eden eserler arasında birinciliğe layık eser bulamadı. Heykeltıraş Yavuz Görey ile Hak¬kı Atamulu’nun müştereken hazırladıkları 6734 rumuzlu eseri ikinci, Mehmet Sadi Çalığ’ın 69696 rumuzlu eseri de üçüncü seçildi.
Atatürk ve Gençlik Anıtı’nın açılışı 19 Mayıs 1955 tarihinde İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Fahir Yeniçay ve İstanbul Valisi Fahrettin Kerim Gökay’ın yanı sıra generaller, öğretim üyeleri, memurlar ve öğrencilerin coşkun katılımıyla gerçekleştirildi.
Heykelde Atatürk sol kolunu yönlendi¬rici bir biçimde havaya kaldırmıştır. Hedef olarak ileriyi, daha ileriyi göstermektedir. Üzerinde bilgeliği ve eğitimi temsil eden bir kıyafet vardır. Atatürk’ün sağında, elinde bilginin aydınlığını simgeleyen bir meşa¬le tutan modern genç kız heykeli, ileriye doğru adım atarken tasvir edilmiştir. Atatürk’ün solunda ise elinde ulusal devleti simgele¬yen bayrak taşıyan genç bir erkek bulunmaktadır. Genç kız heykelinin modelliğini, 1952 yılı Avrupa ve Türkiye Güzeli Günse¬li Başar yaparken, genç erkek heykelinin modelliğini ise 1953 Türkiye Vücut Geliştirme Şampiyonu olan Reşit Örer yapmıştır.
İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı’nın yapılış hikâyesinin tamamını okumak için tıklayınız:
http://iudergi.istanbul.edu.tr/s5/index.html
Haber: Melike KUŞ
İÜ Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü