AJANS ÜNİVERSİTE-Elif KARAKOÇ, Ahmet Çağatay BAYRAKTAR
Tiyatro ve Müzik alanlarında eğitim vermek amacıyla kurulan Darülbedayi, Belediye Başkanı Cemil (Topuzlu) Paşa’nın katkılarıyla 1914 yılında faaliyetlerine başladı.
Muhsin Ertuğrul, Halit Fahri Ozansoy, Ali Naci Karacan, Peyami Safa, Emin Beliğ Belli, Raşit Rıza, Sârâ Mannik ve Mari Mineyan gibi isimlerin içinde yer aldığı bu kurum, seyircilerine sunduğu oyunlarla tiyatroyu sevdirmeyi amaçladı. Darülbedayi, yalnızca Türk Tiyatrosu’na değil Türk Sineması başta olmak üzere, sanatın farklı alanlarına da önemli katkılar sağladı. 1931 yılında resmen İstanbul Belediyesi’ne bağlanan kurum, 1934 yılından sonra İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları adını aldı.
Darülbedayi’de Yaşanan İlkler
Darülbedayi, Ocak 1916’da sahnelenen “Çürük Temel” oyunuyla profesyonel bir tiyatro topluluğu durumuna geldi. Fransız yazar Emile Fabre’in 1907’de yazdığı üç perdelik tiyatro eserinden Türkçe’ye uyarlanan bu oyun, Darülbedayi’nin sahnelediği ilk oyun olarak tarihe geçti. Şehir Tiyatroları, Türk Tiyatro ve Sineması’nın efsaneleşmiş iki önemli ismin de tarihe kazınmasını sağladı. Onlar, hem Türk Tiyatrosunun hem de Türk Sineması’nın ilk Müslüman kadın oyuncularıydı: Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir…
Şehir Tiyatroları’nın kazandırdığı bir başka ilk ise tiyatro sanatından haberler vermek amacıyla kurulan Darülbedayi dergisi oldu. Günümüzde 1930 sonrası arşivine internetten ulaşılabilen dergi, Şehir Tiyatroları’nın tarihine ışık tutuyor. Kuruluşundan iki yıl sonra oynanan ilk oyundan bu yana sayısız tiyatro neferi yetiştiren Şehir Tiyatroları, 100.yılında unutulmaz oyunları, oyuncuları ve seyircisiyle halkın tiyatroyu sevmesini sağlayan bir güzellikler evi olma özelliğini koruyor.
Şehir Tiyatrolarında Yeni Dönem
Şehir Tiyatroları’nın Genel Sanat Yönetmeliği’ni 2014 yılından bu yana Erhan Yazıcıoğlu yürütüyor. Şehir Tiyatroları’nda 50 yılı geride bırakan Yazıcıoğlu, tiyatroda son yıllarda hâkim olan duraklama halini değiştirmek için çalıştığını belirtiyor. Özellikle repertuar seçimine dikkat ettiğini belirten Yazıcıoğlu, iyi oyunlarla tiyatroya küsen seyirciyi tekrar kazanmayı amaçlıyor. Yiğit Sertdemir, Engin Alkan, Arif Akkaya, Hakan Arlı gibi isimlerle çalışan Yazıcıoğlu, tamamen tiyatro düşünen bir ekiple birlikte “tiyatroyu tiyatrocular yönetir” düşüncesiyle çalışmalarına devam ediyor.
“Tiyatro, Deliliktir”
Şehir Tiyatrolarındaki serüvenine figüran olarak başlayan Yazıcıoğlu: “Tiyatro, deliliktir. Eğer çıldıracak hale gelmediyseniz tiyatro yapamazsınız. Tiyatroda her şeyi önüne dökeceksin. Her şeyi bir kenara bırakıp, sadece tiyatroyla ilgileneceksin ve bunu keyifle yapacaksın” şeklinde konuştu. Yazıcıoğlu, gelecek repertuarın öne çıkan oyunlarından şöyle bahsediyor: “Yavuz Turgul’un Şekerpare adlı eserini müzikal halinde sahneleyeceğiz. Haldun Taner’in bütün oyunlarından bölümler yer alacak, orada ben de oynayacağım. Yiğit Sertdemir’in yöneteceği Afife Jale ile Bedia Muvahhit’ın hayatının anlatılacağı ‘Hayali Temsil’ geliyor. Ayrıca Yaşar Kemal’den ‘Yer Bakır, Gök Demir’i da hazırladığımız oyunlar arasında bulunuyor.”
Şehir Tiyatroları, 2015 yılında eski ile yeniyi buluşturan repertuarı ve yeni projeleriyle Muhsin Ertuğrul dönemini yaşatmayı amaçlıyor. Bu anlamda gerçekleştirilen projelerden biri ise Darülbedayi Atölyesi…
Şehir Tiyatroları’nda Yeni Projeler
Kalabalık meydanlarda bir tiyatro grubu tarafından ansızın sergilenmeye başlayacak tiyatro oyunlarını içeren “Ansızın Tiyatro”, 350 oyuncunun yer alacağı yaz oyunu, görme engeliler için radyo oyunları ve köy seyirlik oyunları Şehir Tiyatroları’nın 2015 için hazırladığı projeler içerisinde yer alıyor.
Fotoğraf Kaynakları
İstanbul Kadın Müzesi arşivi: www.istanbulkadinmuzesi.org
İBB Şehir Tiyatroları Kütüphane Arşivi