AJANS ÜNİVERSİTE- Esra MUTLU
Fotoğraf- Burcu GÜLER
İÜ Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü Odun Mekaniği ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nusret As ve Öğretim Üyesi Doç. Dr. Türker Dündar tarafından, Türkiye’de ilk kez İstanbul Üniversitesi bünyesinde başlatılan “Ahşapta Tahribatsız Test Yöntemleri” ile ilgili proje, 2007 yılında TÜBİTAK’a sunuldu. Tahribatsız test ekipmanları ve “akustik tomografi” test cihazının 2007 yılında TÜBİTAK desteği ile alındığı İÜ Orman Fakültesi bünyesinde, Tahribatsız Test Laboratuvar’ı kuruldu.
Ahşap malzemeyle ilgili akustik tomografinin üzerinde durmak gerektiğini belirten Prof. Dr. As, “Ağacın yapısında, bazı etkenlere bağlı olarak birtakım bozulmalar meydana gelebiliyor. Şiddetli rüzgâra maruz kalan ağaçların çok fazla dayanamayıp birdenbire yıkılmaları, can ve mal kayıplarına neden olabiliyor. Bu olumsuz etkileri önceden belirleyerek bu yıkılmaların, bu kırılmaların önüne geçmek ve bu şekilde ağaçların can ve mal kayıplarına neden olmasını minimize etmek, projedeki amaçlarımızdan biri idi. Projede, diğer tahribatsız değerlendirme yöntemlerini de devreye soktuk.” dedi.
“Amaç, Can ve Mal Kaybını En Aza İndirmek”
Ülkemizde daha önce de tahribatsız değerlendirme ile ilgili çalışmaların bulunduğunu belirten Prof. Dr. As, “Ama bu testler daha çok betonarme, çelik ve metal malzeme için yapılmaktaydı. Ahşap için yapılan herhangi bir tahribatsız değerlendirme söz konusu değildi. Projemiz ile ülkemizde ahşap malzemelerin tahribatsız değerlendirmeleri ile ilgili çalışmalara başlandı. Yurt dışındaki bilim insanlarıyla ortak yayın çalışmaları da yapıyoruz. Bu konuda amacımız, Türkiye’de gelinen noktayı daha üst düzeye taşımak.” diyerek, bu alandaki çalışmaların İÜ bünyesinde devam edeceğini açıkladı. Ağaçların devrilmesi neticesinde can ve mal kayıpları yaşandığını, bu sebeple belediyelerin tazminatlar ödediklerini ifade eden Prof. Dr. As, bu konuda İBB’ye 2007 ile 2008 yıllarında bilgi verdiklerini, belediyenin şimdilerde bu teknolojiyi kullandığını söyledi.
Bu Yöntemle Tarihî Ahşap Binalar Kurtarılabilir
Akustik tomografi, yalnızca dikili ağaçlar için değil, tarihî ahşap yapılar için de kullanılabilecek bir teknoloji. Tarihî yapılardaki ahşaplarda rutubet, mantar ve böcekten dolayı zamanla bozulmalar meydana geliyor. Prof. Dr. As, ahşap yapıların restorasyonunda, kusur tespitinde, kalite sınıfının belirlenmesinde ve ahşabın bazı mekanik özelliklerinin ortaya konulmasında, tahribatsız test ve akustik tomografi yöntemlerinin kullanılabileceğini vurguluyor. Elde edilen veriler sayesinde ahşap hakkında çok kısa sürede gerekli bilgiye sahip olunabildiğini söyleyen Prof. Dr. As, tarihî ahşap yapıların, hasarlı bölgelerin farklı tahribatsız test yöntemleri kullanılarak tespiti sonrasında restore edilerek yeniden ihya edilebileceğinin altını çiziyor.
“Ahşaptaki Problemleri Tespit Ediyoruz”
Doç. Dr. Dündar, akustik tomografiyi hangi amaçlarla kullandıklarını kısaca şu sözlerle özetledi: “Bu tekniğin farklı amaçlar için kullanılabilmesi mümkün. Öyle ki dikili ağaçlarda dışarıdan baktığımızda gözle göremediğimiz içsel problemlerin, içerideki kusurların tespiti amacıyla da kullanabiliyoruz. Bu ağaçlar özellikle metropollerde, şehirlerde büyük bir risk arz ediyor. Bir diğer kullanım amacımız da yapı elemanlarının içyapısının görüntülenmesini sağlamak. Yani bu teknik sayesinde ağaç gövdelerinin ya da kiriş kolon kesitlerinin içyapılarının imajlarını elde edebiliyoruz.” dedi.
“Akustik Tomografi Hizmetinden Herkes Yararlanabilir”
Akustik tomografi yönteminin basit ve hızlı bir yöntem olduğunu belirten Prof. Dr. As, “Bu yöntemle daha dikili haldeyken ağacın kontrol ve tespitlerini yapabiliyoruz. Üniversitemizde, döner sermaye kapsamında, bu konuda dışarıya hizmet vermekteyiz. Evlerinin ya da kurumlarının bahçelerindeki ağaçların durumundan şüphe eden kişiler, resmî ya da özel kurumlar, fakültemizde bize ulaşarak akustik tomografi yaptırma talebinde bulunabilirler. Akustik tomografi, ağaçta bir sefer çekilerek biten bir olay değil. Çünkü dikili bir ağaç canlı, yaşayan bir ağaçtır. Bu nedenle periyodik olarak tomografi çekilmesi ve değişimin incelenmesi gerekmektedir.” diyerek tomografinin belirli periyotlarla çekilmesi gerektiğini vurguladı.
Öğrenmek İsteyenler İçin Kurs
“Ahşabın Tahribatsız Değerlendirilmesi” konusunda çalışmak ya da bilgi sahibi olmak isteyen kişiler için lisans ve lisansüstü eğitimlerin yanında bir de kurs imkânı var. İÜ Sürekli Eğitim Merkezi’nde “Akustik Tomografi ve Ahşabın Tahribatsız Değerlendirilmesi”ne dair sertifikalı eğitim veriliyor. Bu eğitimi alanlar iş bulma imkânına sahip oluyorlar.
“Ahşabın Tahribatsız Değerlendirilmesi”, kullanım yeri özelliklerini ve kullanım yerindeki performansını olumsuz yönde etkilemeden, kırmadan, ahşabın bazı kalite özelliklerini, bazı mekanik ve diğer teknolojik özelliklerini belirlemeye yönelik bir disiplin.