AJANS ÜNİVERSİTE- Yağmur Müge KIZILTEPE
Etkinlik saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunması ile başladı. Açılış konuşması Kongre Başkanlarından İstanbul Üniversitesi Engelliler Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Resa Aydın ve Hacettepe Üniversitesi Engelliler Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Tülin Dülger tarafından yapıldı. İlk olarak konuşan Prof. Dr. Aydın, “Bu kongreyi Hacettepe ile ortak düzenledik. İki üniversitenin birlikteliği çok güçlü birliktelik, dolayısıyla bundan iyi bir ürün çıkacağına inanıyorum” dedi. Engellilik araştırmalarının yeni bir konu olduğunu söyleyen Prof. Dr. Aydın, kongre programından bahsetti. Kongre süresince dört paralel, 150’yi aşkın araştırmanın izlenebileceğini, 8 atölye çalışması yapılacağını vurguladı. Sözlerini tamamlarken bütün öğretmenlerin Öğretmenler Günü’nü kutladı.
Konuşmaya Prof. Dr. Dülger devam etti. Toplumsal yaşama katılımın önündeki engelleri kaldırmak ve kişilerin sahip olduğu büyük potansiyeli ortaya çıkarmak için yeterli kaynak ve uzmanlığı kullanmanın ahlaki bir sorumluluk olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Dülger, “Sağlık, rehabilitasyon, destek eğitim ve istihdam erişimi kolaylaştırmak ve başarılı bireyler olarak toplumda var olmalarını sağlamak önemlidir” dedi. Kongreyi destekleyen belediyeler ve sponsorlara teşekkür eden Prof. Dr. Dülger, sözlerini “Hep ileriye, en ileriye” diyerek Hacettepe üniversitesinin sloganı ile sonlandırdı.
Kürsüye açılış konuşmasının ardından kongre Onursal Başkanı olarak katılan İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak çıktı. Kongrenin birincisini düzenlemenin gizli bir burukluğu içerisinde olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ak, “Ülkemizdeki engellilik kapasitesi dolasıyla bu tür çalışmaların çok daha önceden yapılması gerekirdi” dedi. İstanbul Üniversitesi Engelliler Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin 14 yıldır faaliyette olduğunu ve İstanbul Üniversitesi’nin, her konuda olduğu gibi bu konuda da öncü olduğunu vurguladı. Kongrede ele alınacak konulara değinen Prof. Dr. Ak, sözlerini teşekkür ederek bitirdi.
Açılış konuşmalarının ardından etkinlik “Engellilik Sosyolojisi” başlıklı birinci konferans ile devam etti. Prof. Dr. Aydan Oral’ın oturum başkanlığını yaptığı konferansta konuşmacı Prof. Dr. Esra Burcu Sağlam, “Bir sosyolog olarak üzerinde çalıştığım engellilik sosyolojisinin alana ilişkin önemini ve bu bağlamda Türkiye’de engelli bireylerin sosyal özelliklerine ilişkin yaptığı araştırmalardan bahsedeceğim” dedi. Ülkeler arası farklılıklardan engellilik farklılıklarının oluştuğuna değindi. “Toplumda engelli birey olmanın sosyal konumu üzerinde durmak gerektiği konusu eleştirilerek sosyal model ağırlık kazanmıştır. Bugün çağdaş yaklaşımda tıbbı gerçeklik ve sosyal gerçeklik bir arada tutuluyor. Benim de benimsediğim ana akım bu” diyerek sözlerini tamamladı. Kurumsal olarak Türkiye’deki değişmelere değinen Prof. Dr. Sağlam, “Benim araştırmam çerçevesinde1950’lerde özellikle sadece sağlık açısından değil eğitim açısından konuşulmaya başlanılıyor. 2000’li yıllarda özellikle insan hakları noktasında engellilik konusu tartışılmaya başlanıyor” dedi. Engelli bireylerin yaşadıkları bazı olaylardan örnekler vererek konuşmasını tamamladı.
Etkinliğin ikinci oturumu olan “Engellilik Çalışmalarında Hak Temelli Yaklaşımlar” paneli Prof. Dr. Resa Aydın’ın oturum başkanlığında yapıldı. İlk konuşmacı Yrd. Doç. Dr. Volkan Yılmaz engellik çalışmaları yaklaşımının tarihçesinden bahsetti. Engellilik kişilerin bir özelliği eksikliği olmaktan çıkartılıp bir toplumsal ilişki olduğunu dile getirdi. “Kişiler sakat olabilir fakat bu durum karşı karşıya kaldıkları ayrımcılıkları açıklamaz” diyerek sözlerini tamamladı.
“Engelli Bireylerin de Haklarını Vurgulamalıyız”
İkinci konuşmacı İdil Işıl Gül engelli hakları meselesinin insan hakları meselesinin bir parçası olduğuna değinerek sözlerine başladı. Doğrudan hak sahiplerinin katılımından bahseden Gül, “Engelli bireyleri etkileyebilecek her süreçte engellilerin katılımı gerekiyor” dedi. Parlamentoda engelli bireylerin varlığının son derece önemli olduğunu söyleyerek konuşmasını sonlandırdı.
Yrd. Doç. Dr. Hande Sart biyo-psikososyal model yaklaşımın getirdiklerine dair slayt gösterimi yaptı. Ulusal yasal dayanaklara değinen Yrd. Doç. Dr. Sart, “’Bir gün sen de engelli olabilirsin’ lafını çok duyuyoruz ama bunların hepsi aslında ayrımcılık” dedi. Oturumun son konuşmacısı Dr. Engin Yılmaz, Türkiye’de engelli bir akademisyen olmanın koşullarını ve sosyal modelin tarihçesinden başlayarak kendi hikayesini paylaştı.
Öğleden sonraki oturumda Türkiye’de yapılan engellilik araştırmaları ve araştırma yöntemleri tartışıldı. Prof. Dr. Veysel Bozkurt’un oturum başkanlığında dört konuşmacının katılımı ile gerçekleşen oturumda engelliliğin ne olduğu ve engelliliğin içeriği, özel eğitimde aile araştırmaları, sağlık yönetiminde konuya yaklaşım konuları tartışıldı.
Son olarak “Seçilmiş Uygulamalar” başlıklı oturumda Yrd. Doç. Dr. Mine Kırbaşlı ve Prof. Dr. Ayşe Yalıman oturum başkanlığını yaptı. Beş farklı uygulamaya değinilen oturumda kısa videolar izletildi ve konuşmacıların sunumları sonunda soru cevap yapılarak etkinliğin birinci günü tamamlandı.
